استان گلستان با توجه به پیشینه تاریخی اقوام ساکن در مناطق گوناگون، وسعت جغرافیایی و طبیعت زیبا و متنوع، گستردگی و تنوع زیادی در موسیقی دارد که یکی از آن‌ها آواز در حال فراموشی کتولی‌خوانی‌ است که برای حفظ این میراث ارزشمند باید تدابیر ویژه ای اتخاذ شود.

به گزارش کمالان نامه، هنر در طول تاریخ بشری یکی از پایگاه های مهم عاطفی در زمان بروز حوادث بزرگ به ویژه رویدادهای غم بار برای انسان بوده و موسیقی به عنوان یکی از هنرهای متعالی کاربردی خاص برای درمان زخم های درون آدمی داشت.

موسیقی ایران نیز همچون دیگر هنرهای این مرز و بوم تاریخ پرفراز و نشینی را پشت سر گذاشته و برشانه گذشتگان نشسته است و بر همین اساس همواره بلند قامت جلوه می کند.

تاریخ باستانی موسیقی ایران چون افسانه های پررمز و راز، معدن اسرار هنری ناشناخته است که ضرب آهنگ ها و ترنم زیبای آن نشان از تنوع و گستردگی موسیقی این سرزمین دارد.

از جمله این آوازها، موسیقی کتول است که اگر چه به ساکنان منطقه ای به همین نام در گلستان امروزی نسبت داده می شود اما در مورد خاستگاه آن و البته بخش های مختلف آن نظرات متعددی مطرح شده است.

کتولی، امیری، نجما و صنم از جمله آوازهای تغزلی است که هر یک وضع و حال عاشق و معشوق و ماجرای دلدادگی را بیان می کند که در بخش هایی از آن مسائل اجتماعی، فرهنگی، عرفانی و عشق به ائمه اطهار (ع) دیده می شود.

موسیقی حماسی کتول

منطقه کتول در بخش مرکزی گلستان با توجه به برخی ویژگی های فرهنگی و زبانی نسبت به سایر مناطق این استان و همجواری با روستاهای ترکمن نشین و ارتباط با نوارندگان و شعرخوانان این منطقه با اقوام کرد و ترک شمال خراسان و همچنین حضور گسترده سیستانی ها در روستاهای اطراف، از نظر موسیقی به شدت تحت تاثیر اقوام فوق قرار گرفت.

موسیقی حماسی این منطقه نیز از گوناگونی شگفتی برخوردار است که به عنوان نمونه دهل در اجرای قطعات موسیقی جایگزین “دسرکوتن” شده و برخی قطعات حماسی موسیقی سایر اقوام نیز به این منطقه راه یافته است.

گرچه سرنانوازی کتول رو به فراموشی است اما سه قطعه سرداری، سواری و کشتی گیری هنور در نواز ساز هنرمندان این منطقه شنیده می شود.

در بخش آوازی موسیقی کتول هم در بسیاری از راسته مقام ها و کله‌کش‌ها به مضامینی بر می خوریم که حاکی از رقابت و رویارویی اهالی کتول با اقوام چادرنشین صحراهای اطراف کتول بوده و دارای جنبه حماسی است.